Benoa Harbour
Denpasar,
de 'hoofdstad' van Bali, betekent "vlakbij de markt". Vanochtend
bezochten we de grootste markt van Denpasar, Pasar Badung. Deze
markt is inderdaad erg groot, en gehuisvest in een gebouw met 3
verdiepingen. Massa's specerijen, groente, fruit, stoffen, offertjes,
tierlantijntjes, huishoudtroepjes en nog veel meer andere troepjes worden
er tentoongespreid. Je wilt nergens wat langer blijven staan, en vooral
geen oogcontact maken, want je wordt onmiddellijk vastgeklampt en je komt
er nooit meer van los. Eén vrouw heeft ons over alle 3 verdiepingen
gevolgd, en liet ons pas weer alleen toen we buiten stonden.Denpasar is groot, en het is moeilijk om er je weg in te vinden. Er zijn nog meer auto's, taxis en vooral motorfietsen en brommers dan in Kuta, en de uitlaatgassen benemen je dan ook bijna de adem.
We
vonden onze weg naar dé tempel van Denpasar, de Jagatnatha tempel, en
keken onze ogen uit naar de kleding van zowel de vrouwen als de mannen.
Beide gehuld in sarong, de vrouwen met een doorzichtig kanten strak
getailleerd bloesje erboven, de mannen met een de oosterse versie van een colbertje.
Hoe dichter we bij de tempel kwamen, hoe meer mensen offertjes in hun
handen hielden, en rieten mandjes op hun hoofd. Buiten de tempel werden we aangesproken door een
Hindoestaan, die gids bleek te zijn voor het museum van Denpasar en deze
tempel. Gehuld in gehuurde sarong omwikkeld door een soort sjaal (hetgeen
verplicht is) lieten we ons gidsen, en leerden en passant van alles over
het Hindoeïsme en deze tempel. Onze gids, Dika, vertelde dat vandaag een
speciale dag is, eenmaal per (Hindoestaans) jaar, waarop door iedereen
wordt gebeden tot een godin, waarvan we de naam onmiddellijk weer
vergaten. Kennelijk een hele bijzon
dere
gebeurtenis, en vandaar dus al die speciale kledij en offertjes. De grond
binnen de tempel, die ommuurd is, maar wel openlucht, is werkelijk bezaaid
met duizenden offertjes, al dan niet vertrapt door de duizenden bezoekers
(met name studenten) die vandaag een paar keer naar deze tempel komen om
te bidden. In het centrum van de tempel staat een enorme lege troon (het symbool van de hemel) van wit koraal, bovenop een schildpad en twee mythologische slangen, die symbool staan voor het ontstaan van de wereld. In de muur eromheen is een heel Hindoestaans verhaal gegraveerd.
We waren vergeten te onderhandelen over de prijs van de rondleiding. Eigen schuld..........
Onze plannen voor de rest van de dag moeten we tot later uitstellen, want het museum van Bali is, net als een heleboel andere gelegenheden, gesloten op deze speciale dag.
[Chantal]
Benoa Harbour
Vandaag hebben we een 'rustdag'. We zijn de
hele dag bezig geweest met uitzoeken wat we precies van Bali willen zien.
Er zijn zoveel mogelijkheden dat je gemakkelijk een maand kunt doorbrengen
op Bali. Het is echt een heel bijzonder, en vooral eigen, eiland. Een
cultuur zoals je nergens anders aantreft, en we willen natuurlijk proberen
om er zoveel mogelijk van mee te krijgen in korte tijd. De Lonely Planet
is vreselijk uitgebreid, en dus is het erg moeilijk kiezen.
We zijn gisteren overigens behoorlijk geschrokken toen we even op de website van de Mercator keken, terwijl we onze eigen mail checkten en website updaten. Onze cruisevrienden liggen nog in Nieuw Caledonië in afwachting van een geschikt weather window voor de oversteek naar Sydney, en terwijl het orkaanseizoen hen in de nek hijgt lijkt het noodlot toe te slaan. Het is nog even afwachten, maar vooralsnog laat het ons niet los, en we kunnen alleen maar speculeren over wat er nu aan de hand is.
Gisteren ontmoetten we hier in de marina Ronald, een Hagenees die al
een tijd in Bali woont. Hij heeft met 2 partners een nieuwe business,
namelijk hier in Indonesië boten (na)bouwen (vanzelfsprekend in hout) en
verkopen over de hele wereld. Hij heeft net een nieuw kantoortje in de
jachtclub, en heeft grootse plannen. De marina / jachtclub is namelijk een
nogal dooie 
boel, en hij is van plan om een beetje leven in de brouwerij
te brengen en (al weet men het nog niet) de boel over te nemen. Geen
slechte zaak volgens ons, want hier valt heel wat meer uit te halen.
Maar eigenlijk kwam hij naar ons toe omdat hij hier aan de bar twee naar
de States geëmigreerde Russen had ontmoet, die graag een week zouden
cruisen. En of wij zin hadden om zo'n $ 1.200 dollar per persoon te
verdienen. Hm, eigenlijk willen we dat soort dingen niet, je bent je
privacy kwijt, en het is natuurlijk meer dan een weekje rondvaren. Trips
voorbereiden, leuke plekken uitzoeken, de mensen in de watten leggen, boot
reorganiseren, ontbijt, lunches en diners bereiden etc etc. Maar aan de
andere kant is het wel veel geld en erg snel verdiend.......... maar we
doen het toch maar niet.
Een andere tip van Ronald hebben we wel gevolgd. 's Avonds gingen we
naar de Jazz Bar / Café in Sanur. Daar zouden een boel muzikanten bijeen
komen om te jammen. Plus je kon er lekker eten. Dat laatste was een
understatement; we hebben in tijden niet zo goed gegeten, want een
fantastische keuken. De muziek zelf was iets minder geslaagd, maar wel
indrukwekkend. Echte jamsessies met verschillende muzikanten (o.a.
conservatoriumstudenten), erg goed, maar je moet er wel van houden. Deze
jazz was nogal druk en nerveus en dat was jammer. Pas toen de vriendin van
Ronald, Ragmar, een nummer zong liepen de rillingen over ons lijf. Wat een
enórme klankkast zat er in dat kleine lijfje van dat Balinese vrouwtje.
Absoluut een wereldstem, en als je je ogen dichthoudt verwacht je een
flinke zwarte vrouw (zo van van het kaliber Aretha Franklin).
Hadden we trouwens al gemeld dat onze NIEUWE waterlijntape, die we in Australië
voor veel geld hebben aangeschaft en aangebracht, inmiddels gedeeltelijk
in flarden aan onze boot hangt?
[Chantal]
Benoa Harbour
Pffffff,
gelukkig loopt het verhaal van de Mercator met een sisser af. Na eerst een
mailtje te hebben gekregen met verontrustend nieuws over een flink gezwel
dat bij Els was ontdekt, volgde er vandaag positief nieuws. Het ding is
eruit, en 'braaf', zoals Thomas meldde. Een pak van ons hart.
De pilot die we in Australië gekocht hebben van de Indonesische,
Singaporese, Maleise en Thaise wateren is echt waardeloos. Echt een
afschuwelijk chaotisch boek. Zo slecht hebben we het nog niet meegemaakt.
Niet alleen zijn de overzichtskaartjes erg onduidelijk, maar informatie
over havens, ankerplekken en passages moet je op verschillende (minstens
3) plaatsen zoeken. En áls je dan gevonden hebt wat je zoekt, is het boek
bovenal erg onvolledig en totaal niet informatief. Echt een rampenboek. En
helaas de enige pilot die er van dit gebied te koop is. Echt een gat in de
markt!
Na ons gisteren met behulp van de Lonely Planet en andere informatie georiënteerd
te hebben op wat we in Bali gaan doen, zijn 
we
vandaag dan ook de hele dag bezig geweest met uitzoeken waar we tussen
Bali en Singapore (ca 1.000 mijl) nog kunnen stoppen, wat leuk is (dat
staat er sowieso niet in), waar welke faciliteiten zijn enzovoort. Het was
maar goed dat we een CD hebben met allerlei cruisingverhalen van
voorgangers, want zonder die CD was er gewoonweg niet uit te komen. We
hebben nu de mogelijkheden en afstanden op een rijtje gezet.
Een van de redenen om dit te doen was na te gaan of we nog naar Java gaan.
We willen namelijk graag naar Borobudur, een gigantisch historisch Boeddhistisch
complex op Java en 1 van de 7 wereldwonderen. Dat zit er niet in per
boot. Want afgezien van het feit dat het in het binnenland ligt, zijn de
cruisingmogelijkheden in Java beperkt (en Sumatra overigens idem dito). En
toch gaan we er heen............. per vliegtuig. Ja jullie lezen het goed!
Dit wordt JG's maidentrip want hij gaat voor de eerste keer van zijn leven
vliegen!!!!!!!! (Toch wel jammer dat hij straks niet kan zeggen dat hij de
wereld rond is geweest zonder ooit gevlogen te hebben.... ha ha). We gaan
vrijdag/zaterdag/zondag een 3 daagse trip doen vanuit Bali naar Yogyakarta
(het culturele centrum van Java) en Borobudur. We hebben onszelf maar
gelijk getrakteerd op het allerduurste hotel dat de touroperator voor deze
trip aanbood, en gaan ons heerlijk wentelen in deze luxe.
[Chantal]
Benoa Harbour
Om
onze scheiding van Pinical na eendriekwart jaar een beetje te doseren,
doen we vandaag alvast een proefscheiding. We trekken er namelijk twee dagen op uit met de 30-jarige Toyota 4WD oldtimer van Ronald. Ipong, een vriend van Ronald, is onze gids en chauffeur. Dat is ook een van de leuke dingen van Indonesië. Je kunt gewoon voor een hele dag een taxichauffeur of een gids inhuren, en het kost je nog steeds geen drol.
Na onze spullen te hebben gedropt in een hotel (met zwembad!) in Ubud,
het culturele centrum van Bali, liet Ipong ons vandaag de echte
binnenlanden zien waar geen toerist komt. Laten we het erop houden dat hij
onze botten goed door elkaar wist te husselen..... Nee, 
daarmee
doe ik hem te kort. Weliswaar zaten we samengepropt (of liever gezegd, aan
elkaar vastgeplakt) op de voorbank van de open 4WD, en werden we helemaal
door elkaar geschud op de vreselijk slechte binnenweggetjes, hij liet ons wel het echte Balinese leven zien.
De
vele rijstvelden in verschillende stadia, de drogende rijst op matten op
straat, en de wijze van irrigatie. Het water komt van de vulkaanmeren in
de hogere binnenlanden, en wordt d.m.v. smalle kanaaltjes met dammetjes
verdeeld over de rijstvelden. Eén vinger stromend water per rijstveld, en
als er genoeg water is, haalt men het minidammetje weg, en is het water
'vrij'. Dat wil zeggen dat iedereen langs de weg het mag gebruiken.
We
zagen de vele houtsnijwerkers, die allemaal troepjes maakten voor de
souvenirmarkt en de export, en die misschien maar een honderdste
krijgen van de uiteindelijke prijs. We gingen op bezoek bij een
boerenfamilie (Ipong heeft óveral vrienden), 
waar
we kokosmelk dronken (jak, vind ik nog steeds), en zagen pruimende opa's
en oma's met verschrikkelijk rotte tanden. We aten voor nog geen 50
eurocent een heerlijk bord nasi goreng, hebben echte apen gezien in het
monkey forest, dronken bij weer andere vrienden van Ipong koffie en thee,
liepen vervolgens door de rijstvelden waar we vanuit onze cottage (hotel)
op uitkeken, en zagen tenslotte nog het staartje van een ceremoniële
optocht in Ubud.
De (bijna letterlijke) klapper op de vuurpijl werd gevormd door een van de
beroemde Balinese dansen die we 's avonds zagen. De Kecak dans, een
religieuze dans, wordt begeleid door een 100-koppig 'mannenkoor'. In
tegenstelling tot andere Balinese dansen komt er geen muziekinstrument aan
te pas. Het mannenkoor fungeert als zodanig, en zit rondom de plek waar
een religieus verhaal door gracieuze danseressen en gemaskerde mannen tot
uitvoering 
wordt
gebracht. Echt een fenomenaal gezicht, en niet in het minst door de
werkelijk prachtige kostuums. Schitterend. In tegenstelling tot de dansers
bewegen de danseressen zeer langzaam en gracieus, het hele lijf gespannen,
en de dans wordt echt tot in de kleinste details doorgevoerd. Opgekrulde
tenen en minieme vingerbewegingen voegen allemaal toe aan dit spektakel.
Jammer genoeg zijn de meeste foto's daarvan niet gelukt, omdat een enorme
kandelaar met veel kaarsen het enige licht verzorgde.
Afgezien van dit laatste hebben we nog steeds hetzelfde probleem:
teveel mooie foto's om op deze website te zetten.......
[Chantal]
Benoa Harbour
We
kunnen dan wel 2 fototoestellen bij ons hebben, en daar meer dan 150
foto's mee kunnen maken, het is wel woekeren hoor. Gisteravond hebben we
al kijkend op de digitale schermpjes van de fototoestellen een selectie
moeten maken, omdat we anders vandaag te weinig geheugen zouden hebben
voor nieuwe foto's. En het was nodig...... Ik heb de foto's van vandaag en
gisteren maar een beetje verdeeld over 4 dagen.
Wel gek hoor, om niet op de Pinical te slapen. Hoewel we beiden bekaf waren na die lange dag gisteren (fijn hoor, zo'n zwembad bij je hotel als je er geen gebruik van maakt....) hadden we beiden een wat onrustige nacht. De proefscheiding was dus (gelukkig) geen onverdeeld succes....
Vanochtend
trokken we echt hoog de bergen in om een van de vulkanen van Bali en het
bijbehorende vulkaanmeer te bekijken. Aan de rand van het vulkaanmeer is
een warmwaterbron, waar niet alleen toeristen (niet gezien overigens) maar
vooral locals in badderen.
Verder hebben we zo ongeveer de halve dag doorgebracht in verschillende
Hindutempels: de enorme 'mother temple', en twee andere historische
tempels. Eén met een bron (Tirta Empul) en een andere met ca 250 treden
die je eerst af, maar helaas later ook weer op moet (waar natuurlijk
talloze mensen in standjes je wat te drinken of iets anders proberen aan
te smeren). Deze laatste tempel,
de Gunung Kawi, is Bali's oudste en zeker grootste historische monument,
met 10 gigantische, uit de rotsen gehakte tronen.
Nog voordat je bij al die tempels de auto uit bent, stromen al tientallen
mensen op je toe om sarongs en sjaals aan je te slijten. Zonder mag je
namelijk niet naar binnen. 
Zelfs
nee zeggen is al teveel reactie, zo vertelde Ipong ons, en dus slaan we
ons onbeleefd en onverstoorbaar door deze stroom vrouwen en kinderen en
huren gewoon bij de ingang een sarong en sjaal.
Ipong spreekt uitstekend Engels (ook Japans, maar daar hebben we niet zoveel aan), en misschien is nog wel het leukste van deze tweedaagse toer dat je van-alles-en-nog-wat hoort en kunt vragen. Na zo'n tweedaagse toer krijg je toch wel een beetje een idee van het leven van de Indonesiërs en de Balinezen in het bijzonder. Zo kom je bijvoorbeeld te weten:
- dat geen hond in Indonesië belasting betaalt. Volgens Ipong is het
systeem met politie, een rechtssysteem, wetten en dergelijke in
theorie
allemaal
wel ok in Indonesië, maar het werkt gewoon niet. Niemand betaalt
belasting of houdt zich aan wetten. Een voorbeeldje: als je je huis of
grond verkoopt moet je kunnen aantonen dat je de
onroerendzaakbelasting hebt betaald. Dat heb je, natuurlijk, niet
gedaan. En dus steek je de notaris gewoon wat zakgeld toe, en die
zorgt voor de benodigde stempels. - dat Indonesië zo ongeveer bankroet is. Geen wonder.
- Toch las ik vandaag in de (Engelstalige) Java Post dat de staat de
nodige triljoenen binnenhaalt door staatsbedrijven naar de beurs te
brengen.
Maar in diezelfde krant las ik eergisteren dat bij een van de staatsbedrijven (een bank) een flinke fraude is ontdekt. Corruptie alom. Aan de orde van dag volgens Ipong.
En guess what? Voor de verandering (hum) krijgen de accountants weer eens de schuld...... Het is ook overal hetzelfde..... 
dat
volgend jaar verkiezingen zijn in Indonesië. Nu al worden campagnes
gevoerd, en langs de straat zie je her en der spandoeken en andere
tekenen van politieke partijen. Er zijn er minstens 30, en die maken
allemaal ruzie. Hoewel 96% van de Balinezen hindoe is, en
verdraagzaamheid in dat geloof een belangrijke rol speelt (ja, in welk
geloof niet?), zijn de mensen op politiek gebied totaal onverdraagzaam.
Hier op Bali heeft dit afgelopen week in Singaraja al geleid tot doden
tijdens een rel. Een jaar van tevoren, moet je nagaan.
Volgens Ipong maakt het allemaal niet uit welke politieke partij er wint, want voor de gewone burger maakt het toch allemaal geen zak uit. Dus waarom vechten?- dat de Indonesiërs ongelofelijk nieuwsgierig zijn. Waar je ook komt met de auto, alle hoofden draaien mee terwijl je langs rijdt.
- dat Indonesiërs rijden als gekken. Meer dan eens hield ik me stevig
vast en zette ik me schrap voor wat nu echt op een botsing of
aanrijding zou uitdraaien. En dan moet ik nog zeggen dat Ipong goed
reed. Er zijn zo ontzettend veel motoren, bromfietsen en
ook
wel auto's die van de ene op de andere rijbaan gaan rijden, gewoon
even toeteren en je schuift een stukje naar links of naar rechts. Zelf
een auto huren is hier voor ons absoluut uitgesloten (plus ze rijden
hier links). - dat wonderbaarlijk veel woorden in het Indonesische Bahasa uit het Nederlands komen. Grappig. Asbak, handuk, koelkas, notaris, percentase, informasi, knalpot, noem maar op. Ze schrijven het alleen wat meer phonetisch
- dat het toerisme sinds de bom in Kuta echt fors is afgenomen. Vorig
jaar is een bom ontploft in een van de drukste tenten in Kuta, hetgeen
honderden mensen het leven kostte. Niet alleen de toeristische
industrie heeft een enorme klap gekregen, maar dit betekende voor
bijna alle Balinezen een flinke tegenvaller. Waaronder ook de
boeren. Een kwart van de mensen verloor hun baan.
Nog steeds is het toerisme niet op het peil van voor de bom, men zit nu op zo'n 60%. - dat wij goed kunnen onderhandelen over prijzen. Terwijl we dat zelf
absoluut niet vinden. Het schijnt overigens uit te maken hoe bruin je
bent. Bruine toeristen weten namelijk inmiddels van de hoed en de
rand......
Japanners hebben het het slechtst als het op onderhandelen aankomt, en
daarna komen blanken. Een prijs van 50% van de vraagprijs is volgens
Ipong echt een maximum prijs. Kijk, dat zijn nou handige dingen om te
weten.......
O ja, natuurlijk hebben we nog meer dingen gezien, zoals de lokale
markt in Sukawati, een dorpje waar de ene na de andere zilversmid woont en
werkt, echte lederen wajangpoppen gekocht (neeeeeee, JG wil graag met
poppen spelen...) en de rest kan ik nu zo snel niet meer bedenken.
Drukke,
maar mooie dag.
[Chantal]
Benoa Harbour
Vandaag stond dus in het teken van bijkomen en de volgende trip voorbereiden. Omdat er maar 1 dag tussen zit moeten we de was zelf doen. En dus water regelen van de kant, wassen en spoelen. En ondertussen proberen de a.s. trip betalen. De meneer van het reisbureau was er natuurlijk niet op tijd (10.00 uur), maar belde wel op het afgesproken tijdstip om alles nog een keer door te spreken en te vragen wanneer ik kwam om te betalen. Uitgelegd dat we afgesproken hadden dat hij nu juist daarvoor hier naar toe zou komen en dat hij alle gegevens (VISA- en paspoortnummers, afgesproken wisselkoers, etc.) al had. Hij kon zich er niets van herinneren en kon niet langskomen. Echt Indonesië; hij stond in eerste instantie al niet echt te springen en probeerde er nog een keer onderuit te komen. Opnieuw heb ik dus maar gezegd dat het dan niet doorgaat. Een half uur later was hij er, met alle papieren, creditcardmachine en een grijns alsof hij onze grootste vriend was. Zelfde geintje m.b.t. het transport van en naar het vliegveld; dat kon eigenlijk ook niet. Wel, heel simpel, dan konden wij ook niet. En dus stond hij ons de volgende ochtend netjes en lachend op te wachten. Hij was verder ook best wel aardig.
Je weet dat het hier zo werkt, en dan is het niet zo erg, maar als je zelf niet zo in elkaar zit wordt je er dus wel doodmoe van dat je de hele tijd op je qui-vive moet zijn........
Allee, verder lang koffie gedronken met Ronald, onze Australische stekker zodanig gemolesteerd met tang en zaag dat hij hier ook past zodat we eindelijk walstroom hebben en verder rustig aan gedaan. En 's avonds werd de bijna droge was opnieuw nat omdat het plotseling regende..... We wisten bijna niet meer hoe dat er klonk en we waren dus net te laat uit bed om het te redden.
[JG]
Yogyakarta
En
regenen deed het opnieuw, in Yogyakarta. Met bakken kwam het uit de hemel
terwijl wij uit ons 5-sterrenhotelraam keken naar een verregend zwembad en
de natte stad onder ons raam.
Alles ging voorspoedig; het vliegtuig en de gids waren op tijd en het vliegtuig bleek toch echt niet meer te zijn als een grote bus (jajaja, mijn luchtdoop; met tegenzin overigens; ik had graag gezegd dat ik de wereld was over geweest en nog nooit gevlogen had...). Chantal's nagelgarnituur (met schaartjes) was duidelijk zichtbaar op de bagagescanner en leverde een korte vertraging op. Nadat was geconstateerd dat onze tickets klopten én dat we er niet uitzagen als gevaarlijke terroristen mochten we toch mee. Het nagelsetje overigens ook, maar dan wel met de stewardessen.
We hadden inderdaad een privé-chauffeur plus -gids, zo bleek, omdat er
geen andere mensen waren die dezelfde trip hadden geboekt. Ook nu weer
werd duidelijk dat we in Indonesië waren. Onderweg naar het hotel
vertelde onze gids ons dat er nog al wat ruimte zat in ons programma (wisten we
van tevoren) en dat we dus best nog wel wat meer dingen konden doen en
bezoeken. Pas na enig doorvragen bleek dat ook daar natuurlijk een (fors)
prijskaartje aan hing. We hebben hem duidelijk gemaakt wat we wilden, en
daarna begon hij er niet meer over. Integendeel, later overvoerde ons
enkel nog met tips.
Het weer klaarde snel op en de rest van de middag hebben we lekker door de
stad geslenterd. Totaal anders dan Bali. Nog drukker, kleuriger,
opdringeriger en puurder. Maar ook nog grotere verschillen tussen arm en
rijk, enorm veel troep overal en honderden becaks (riksja's). Het zou
rustiger zijn vanwege de Ramadan, maar daar viel weinig van te merken.
Erg, erg mooi batikschilderij gekocht waarvan we alleen nog steeds niet
zeker weten of we nu opgelicht zijn of niet.
Deed in ons laatste hotel de airco het niet zodat we moesten verhuizen, ook hier zijn we
's avonds verkast naar
een andere kamer. Dit keer omdat er toch wel wat erg veel mieren
rondliepen. Op zich niet zo heel erg, maar dat de meeste zich op en naast
het bed ophielden vonden we toch wat minder geslaagd. Morgen hebben we een zwaar
programma en dus, verstandig als we zijn, zijn we op tijd naar bed gegaan. Althans,
dat was de bedoeling. Een goede film op TV (ook daarvan wisten we bijna
niet meer wat het was) hield ons nog lang wakker......
[JG]
Yogyakarta
De
reden voor onze trip; Borobudur, 1 van de 7 wereldwonderen. Zie de foto
hierboven. Groots en
indrukwekkend. Zowel in opzet, structuur, detail, symboliek als
restauratie. De grootste boeddhistentempel ooit en amper gebruikt; vlak na
de voltooiing rukten de moslims dermate ver op dat de boeddhisten
vluchtten
naar Oost-Java. Onze gids blijkt goud waard; hij weet enorm veel over
zowel de tempel als het boeddhisme. Hij praatte vrijwel aan 1 stuk door,
en dat terwijl hij, als moslim, vanwege de Ramadan de hele dag niets kan
eten of drinken. Overigens zal later blijken dat hij van alles wat we
bezoeken heel veel weet. En dus hebben we ook de omliggende, veel
kleinere maar voor Boeddhisten ook belangrijke tempels bezocht. 
Terug
in de stad, na een lunch in een (echt) Chinees restaurant, gingen we
verder met een bezoek aan de lokale markt. Hier begon voor Chantal het
grote griezelen; naast duizenden vogels verkochten ze hier ook het verse
voer voor diezelfde vogels. En wat eten vogels? Juist, graan en rijst,
maar ook krekels, maden, insecten, etc. Levende, wel te verstaan!En vlak daarnaast werd vrolijk verse vis en groente verkocht..... De dingetjes in de houten bakken hiernaast zijn dan ook geen graankorrels, maar maden......
De tocht door de stad met de gids toonde ons nog
erg veel extra's. Niet
alleen de wreedheid van de middeleeuwen 
(de architect van de
indrukwekkende Water Castle werd door de Sultan vermoord om te voorkomen dat hij voor iemand anders ook zo iets moois zou maken), maar ook de fijne
kneepjes van het echte batikken (en deze keer zonder dat iedereen in een
straal van 100 meter je probeert een doek te verkopen) en het
zilversmeden, een van de andere specialiteiten van Yogyakarta.
Na zo'n intensieve dag hadden we geen zin meer in wat dan ook en hebben we
ons op de hotelkamer laten verwennen met een pizza en heet bad. Zelfs de
kakkerlak die plotseling dood midden in de kamer lag kon ons niet meer in
beweging krijgen.
[JG]
Ja,
dan denk je in een 5-sterren hotel verstoken te blijven van insecten, zit
het bed in de eerste kamer vol met mieren, en in de volgende kamer ligt er
na een nachtje slapen een bruine kakkerlak ondersteboven op het tapijt. We
vonden al dat het zo chemisch rook toen we onze kamer gisteren weer
binnenkwamen ...... Geef ons dan maar onze Pinical.....
Wij vonden het hotel overigens geen 5 sterren waard hoor. Het was een
beetje vergane glorie. Maar we hebben natuurlijk wel ui
tgebreid genoten
van de heerlijke massagedouche met voor de verandering weer eens warm
water én het bad. Dat is nog eens wat anders dan onze kleine douche aan
boord waarvoor we meestal de boiler niet aanzetten (en waarna je na het
droogmaken van de douche eigenlijk onmiddellijk weer kunt
gaan douchen). En ook stukken beter dan de douche in de marina in Bali
waarvan de douchekop alleen maar koud water uitbraakt, en bovendien
natuurlijk in alle richtingen behalve de goeie.
Het bad deed (tijdelijk) wonderen voor de neus van JG. Die voelt zich
beroerd door een griepje. Zul je net zien op zo'n trip....
[Chantal]
Dat
hete bad van gisteren heeft niet mogen baten: ik ben zo grieperig als de
neten geworden. Sorry, maar het snot loopt aan 1 stuk door en ik nies me
een ongeluk. De koorts valt heel erg mee, dus de kans dat het malaria zal
blijken te zijn is klein. Echt een verrassing was het overigens niet; al
die airco's de afgelopen dagen waren op zich al een aanslag op onze slijmvliezen.
Bij 1 van de tempels op Bali werd ik recht in mijn gezicht geniest door
een overduidelijk verkouden toerist. Ik heb nog uitgebreid geproest,
geveegd en gespuugd, maar waar ik toen al bang voor was, werd dus
werkelijkheid. Enorme Eikel.
Het programma voor vandaag begon later, dus eerst nog even verder de stad
bekijken en wellicht nog een goede deal maken voor kleding en/of een
horloge. 
Daar was ik echter te beroerd voor en we hebben dus enkel nog wat
rond gelopen. Met
de gids daarna eerst naar het Kraton, het paleis van de sultan van Yogyakarta.
Die, tengevolge van slim onderhandelen tijdens de onafhankelijkheidsstrijd,
nog steeds in functie is overigens. Wat heel mooi zou moeten zijn, bleek
niet veel meer dan een verzameling al dan niet oude gebouwen met veel
vitrines over al lang dooie sultans en foto's en cadeaus die ze gekregen
hebben van andere staatshoofden, inclusief de onze. Jezus, wat geven die
mensen elkaar een lelijke troep. Het zal wel duur zijn en over smaak valt
niet te twisten, maar dit.... ???? De personeelsleden van de sultan werken
er ook nog gewoon en dat leverde eigenlijk nog het mooiste plaatje op.
Mooi hout bewerken kunnen ze overigens ook....
Snel verder dus naar 1 van de andere redenen voor ons bezoek, de Prambanan
tempel. Bijzonder, niet alleen vanwege de omvang (erg groot
vanzelfsprekend), maar ook vanwege de bijzondere vermenging van Hindoeïsme
en Boeddhisme. Als het ik het goed begrepen heb, stamde deze Hindoestaanse
tempel uit een
periode dat de dochter van de Hindoe Koning trouwde met de zoon van de
Boeddhisten leider. Met als bijzonder resultaat dat deze Hindoestaanse
tempel ook veel boeddhistische kenmerken heeft.
Deze tempel was al veel verder verwoest voordat men
met restauratie begon, maar het resultaat mag er zijn. En dan is nog maar
een klein deel in de oorspronkelijke glorie
teruggebracht......
Chantal was van de Prambanan tempel meer gecharmeerd dan ik; Borobudur en
haar symboliek spraken mij meer aan.
Ook
de kleinere tempels (deze waren Boeddhistisch) rond Prambanan, weg van het toerisme, waren de
moeite waard en lieten ook meer zien over de de restauratie en technieken.
De gids bleek ook hier weer goud waard en liet zich niet te veel door mijn
genies van de wijs brengen. We waren vroeg op het vliegveld en na alweer
een voorspoedige vlucht waren we om ca 22:30
terug op de boot. Bij de buren werd gedronken, getreurd dat Australië van
Engeland verloren had in Wereldkampioenschappen Rugby en muziek gespeeld. 
Alcohol is het beste medicijn en we hebben ons dus maar bij hen
aangesloten totdat iedereen een uurtje later in zijn bed stortte. Ook wij
waren snel vertrokken.
[JG]
Voor zij die na ons komen:
We hoorden van een paar locals dat er inmiddels wél een marina is op
Java, en wel bij Semarang in Centraal-Java. Ook daar vandaan zijn de
Borobudur en omgeving makkelijk te bezoeken. In onze pilots, kaarten en
reisverslagen van anderen is daarover echter niets te vinden.
[JG]
Benoa Harbour
Bijkomen.
Gat in de dag slapen en voor mij het lijf tegen het virus laten strijden. Chantal
liet mij stilletjes liggen en zat lekker in de ochtendzon terwijl ze gadesloeg hoe een Zweeds schip dat we
nog uit Darwin kenden op het rif liep. Met de 40 en 60 PK dinghies van de
echt grote zeiljachten hier kon het gelukkig snel scheef- en losgetrokken worden voordat
het helemaal muurvast zat in het zakkende water. Het helemaal niets doen
en bijkomen gaat Chantal moeilijk af; ik ben te beroerd om veel meer te
doen dan lezen en dit allemaal typen. Mijn enige verdere activiteit
bestond uit het informeren bij een hier gestationeerde catamaran of ze een
manier wisten om onze (niet-Indonesische) gasflessen te vullen. In het
land waar alles en iedereen rommelt en fraudeert, is het dus niet mogelijk om
de niet door de Indonesische overheid goedgekeurde
gasflessen te laten vullen.... Dat wordt dus een Indonesische fles kopen
met fors statiegeld en hopen dat we die ooit weer ergens kwijt kunnen dan
wel kunnen laten bijvullen.Het is 20.00 uur, het snot loopt nog steeds en de koorts lijkt gelukkig (bijna) weg. Tijd voor mijn medicijn [ra ra wat dat is ....., C].
[JG]
Benoa Harbour
Als ik vanuit de kuip over de rand van mijn boek kijk zie ik de
Indonesische vlag in veelvoud wapperen op alle boten. Toen we onderweg
waren vanuit Darwin, en ik onze Indonesische gastlandvlag aan het maken
was, grapte ik tegen JG dat de Indonesiërs vast uit economisch oogpunt
een rood-witte vlag hebben. Konden ze gewoon het blauw van de Nederlandse
vlag eraf halen, en hoefden ze geen nieuwe vlaggen te maken. Yep. Het is
dus waar!! Ipong bevestigde dit verhaal een paar dagen geleden, en
vertelde dat de Indonesiërs ten tijde van de onafhankelijkheidsstrijd als
teken van verzet het blauw van de Nederlandse vlag afscheurden.
Waar ik echter geen flauw idee van had, is dat het Indonesische volk het
op een na grootste Islam-volk is in de wereld. Negentig procent van de 202
miljoen-koppige bevolking is islamitisch, zij het wel in een wat gematigde
vorm die aansluit bij de cultuur en gebruiken. De Islam is vanuit het
noordwesten (Sumatra) opgerukt, en de Hindoestanen zijn
in het verleden steeds verder gevlucht naar het zuidoosten. Bali is
grotendeels hindoe (al schalt de stem van de muezzin een paar keer per dag
vanuit de moskee over de jachthaven), en voor ons waren de verschillen tussen Bali en
Yogyakarta overduidelijk. Het noordwesten van Sumatra, de provincie Aceh,
is overigens wel orthodox islamitisch. Van oudsher is er nogal wat onrust
in die provincie. Onze gids in Yogyakarta vertelde dat dat voornamelijk
kwam doordat Aceh, dat zeer rijk is aan grondstoffen, 80% van de
opbrengsten daarvan aan de staat moest afstaan. Voilá rellen en rebellen,
met als doel de onafhankelijkheid. Inmiddels heeft Megawati het percentage
gewijzigd van 80%-20% in 20%-80%, heeft Aceh een vorm van autonomie
gekregen, en gaan zelfs binnenkort in Aceh Islamitische wetten gelden (in
tegenstelling tot in de rest van Indonesië). Maar nog steeds lezen wij
hier in de kranten over onrust in Aceh. En zoals gewoonlijk is het gewone
volk in Aceh de dupe.
Je valt in dit land echt van de ene verbazing in de andere.
Enig idee dat Java twee keer zo druk bevolkt is als Nederland? We konden
het zien vanuit het vliegtuig, elk plekje dat maar enigszins bebouwd kan
worden staat vol.
Enig idee dat alle moslims in Indonesië nu al bezig zijn met het
klaarmaken van de feestelijke maaltijden die worden genoten aan het einde
van de ramadan (eind november)? De reden daarvoor is dat naarmate de
ramadan vordert, de voedselproducten steeds duurder worden, tot ze zelfs
het dubbele van de normale prijs zijn. Direct na afloop van de ramadan
zijn de prijzen weer 
op het normale niveau. Je vraagt je af hoe ze in deze
hitte en vochtigheid al dat eten goed kunnen houden. Hun darmen kunnen
kennelijk wel tegen een stootje. De vochtigheidsgraad op dit moment is
zo'n 90%, het regenseizoen staat voor de deur. We merken het zelf ook.
Niet alleen gutst alle vocht dat je in je lijf giet onmiddellijk aan de
buitenkant er weer uit, maar er begint weer van alles te schimmelen.
Schoenen, leren riemen, zelfs kleding ontspringt soms die dans niet.
Enig idee wat hier een hulp in de huishouding voor 6 dagen per week kost?
Ronald betaalt 100 gulden in de maand aan zijn hulp.
Geen wonder dat er
een boel Nederlanders op Bali zitten. Een complete kolonie. Wij begrijpen
het wel. Bali is echt een plek om te blijven hangen.
Wie weet trouwens welke culturele (of natuurlijke?) schatten van de
wereld de andere 6 wereldwonderen zijn? Wij kwamen niet verder dan de
pyramides, misschien de incabouwwerken, tiki's op Paaseiland???? En was er
in het verleden niet een enorm beeld in Griekenland van een man die met
zijn beide benen de ingang van een haven vormde????
[Chantal]
Benoa Harbour
Vandaag waande ik me een beetje terug in
Nederland. We gingen namelijk grote boodschappen doen bij de Makro. Wie
denkt er nou z'n Makropasje te kunnen gebruiken op wereldreis??? Vlak
nadat we uit Scheveningen vertrokken merkte ik dat ik mijn pasjeshouder
met twintigduizend verschillende klantenkaarten vergeten was in te pakken
met onze huisraad. Je hebt toch geen zak aan die pasjes onderweg. Fout!!!
Zelfs onze Nederlandse Makropas werd hier op Bali geaccepteerd (en zo niet
dan betaal je gewoon 50 cent voor een dagpas omdat je je pas 'vergeten
bent'). We kochten van alles en nog wat, waarvan zoals gewoonlijk meer dan
de helft onnodig was. Maar ja. JG heeft een miljoen zakken met borrelnoten
gekocht, voldoende voor de rest van de reis tot aan Nederland. We zitten
natuurlijk in 'katjang-land', het land van de pinda's (letterlijk en
figuurlijk, ha ha), en buiten Nederland kan JG zich alleen in de Nederlands
Antillen en hier in Indonesië tegoed doen aan zijn verslaving. We hebben bericht dat onze vrienden van de Mercator en de Tramontana
inmiddels in Australië zijn aangekomen (toevallig op dezelfde dag in
dezelfde haven, hoewel Mercator van Nieuw-Caledonië kwam, en de
Tramontana van Vanuatu). Ook andere bekenden zoals de Brandamajo en
Tin-Tin zijn in Coffs Harbour. Jori zit inmiddels in Nieuw Zeeland. En wij
voelen ons weer een klein beetje remy.......
Daar is overigens totaal geen reden voor op zo'n druk bevolkt en
toeristisch eiland als Bali. Ronald sleepte ons vanavond mee naar een
café-restaurant in Kuta (het toeristische centrum van Bali). We hadden
van tevoren nog wat twijfeltjes of we wel zouden gaan gezien de nog steeds
snotterige toestand van JG, maa
r we waren toch ERG blij dat we gegaan
waren. Live-muziek, en wat voor muziek!!!!!!!!!!!! We zagen veel dezelfde
muzikanten als vorige week in het Jazz-cafe (waarvan de meeste op het
conservatorium geschoold), maar totaal andere muziek. Wereldmuziek,
letterlijk en figuurlijk!!! Percussie, een basgitaar, een Spaanse gitaar,
een elektrische gitaar, een viool (wow!) en een soort banjo. Gelardeerd
met trompet en zang door een van de gitaristen, plus een nummer met Rachma
de vriendin van Ronald, en een gastoptreden van en mondharmonicaspeler.
Stel je dat eens voor....... Wow! Jammer dat we geen fototoestel bij ons
hadden. Hoewel? Dat had ook weinig zin gehad, want dan hoor je nog niks.
Nou, een slecht surrogaat dat maar:
[Chantal]
Benoa Harbour
en klein doosje (in de
koelkast) en een plankje vol met medicijnen nodig heeft. Wij vragen ons
dat zelf ook wel eens af....... (gelukkig maar).Tot nu toe heeft nog geen enkele douane- of quarantaine-official interesse getoond in onze medische voorraden, en waar we het wel verwachtten (Australië) hebben we netjes de hele lijst met medicijnen aangegeven, inclusief morfine en andere opiaten, die prompt verzegeld werden. Vergezeld van een zelf gefabriekte chique verklaring, met een ondertekening in een vanzelfsprekend onmogelijk doktershandschrift, waarin staat dat wij een uitgebreide medische cursus hebben gedaan (van 1 dag) en uitstekend in staat zijn om gepast gebruik te maken van deze medicijnen. Dat deed ik dus, en ging op zoek naar die paar spelden in die enorme medicijnenhooiberg.
We waren van plan om morgen te vertrekken (wij trekken ons geen bal aan van het bijgeloof van veel cruisers dat op vrijdag vertrekken ongeluk brengt), maar stellen ons vertrek maar weer eens een dagje uit ........ of misschien wel meer.
Ronald komt nog even bomen op onze boot en rekent even voor: 2 jaar
geleden op 11 september de ramp in New York, 1 jaar geleden op 12 oktober
de bom in Kuta, en vandaag is het 13 november..... 11-9, 12-10,
13-11.....Onzin natuurlijk, maar ja, er zijn van die gekken op de
wereld....
Hij vertelde ook dat het maar goed is dat we gisteren naar Kuta zijn
geweest, want alle restaurants en café's in het gebied waar we gisteren
waren zijn vandaag en morgen dicht. Uit protest tegen de verordening van
de gemeente dat binnen een maand de 
geluidsoverlast
moet zijn gereduceerd. Nou zijn bijna al die zaken open aan de straatkant,
en om het geluidsniveau terug te brengen moet er dus ingrijpend verbouwd
worden en moeten grote airconditioning installaties worden aangekocht (om
maar niet te spreken van het feit dat het zonde is van de sfeer). Niet
alleen is het onmogelijk om dit binnen een maand te realiseren, maar zo'n
investering zit er voor de meeste bedrijven nu gewoon niet in. Ik meldde
eerder al dat het toerisme door de bom vorig jaar een enorme klap heeft
gekregen. Daarna kwam SARS. De regering zei weliswaar dat Indonesië
niet was getroffen, maar niemand geloofde dit en bovendien was het niet
veilig om via Singapore te reizen. En net nu de bedrijven een beetje uit
het dal beginnen te krabbelen komt de gemeente met zo'n maatregel.
[Chantal]
Benoa Harbour
[Chantal]
Benoa Harbour
[Chantal]
And
now for something completely different......
Nu even aandacht voor jullie, de bezoekers van onze site. Iets wat ons al
heel lang opvalt. Zie de grafiek van Nedstat van de afgelopen weken
hiernaast. Deze ziet er al maanden zo uit. Wat een mooie, regelmatige
kromme nietwaar? Wat valt jullie op?
Juist, schandalig is het!!! Schamen jullie je niet??? De pieken in de
bezoekersaantallen liggen steevast door de week, in het weekend zakt het
helemaal in. We kunnen hier maar 1 ding uit concluderen: de meeste van
jullie zitten tijdens werktijd te kijken!!! Ik dacht altijd, met enige
schaamte, dat ik de enige was die zoiets deed!!! Wat nou verlies aan
arbeidsproductiviteit? Mocht iemand hierdoor nou in de problemen komen,
rek het dan s.v.p. even op totdat we terug zijn, dan heb ik direct wat te
doen! :-)
[JG]
Benoa Harbour
[Chantal]
Benoa Harbour
Het schijnt dat op het moment de griep hier heerst, zoals elk jaar aan het begin van het regenseizoen. Het lijkt er inderdaad op dat het regenseizoen is begonnen. Gisteren en eergisteren was het de hele dag bewolkt, en de laatste 3 dagen (en vooral
nachten)
regent het regelmatig. Onze zonnetent (als we ergens langer zijn nemen we
de moeite om onze grote zonnetent te installeren, in plaats van de
kleinere bimini te gebruiken) vindt dat niet leuk. Door de manier waarop
hij in elkaar zit blijft er water in staan. Door het gewicht van dat water
is de stof opgerekt, en daardoor kan er weer meer water in blijven staan.
Zo nu en dan valt er, natuurlijk zonder waarschuwing, een enorme plens
water van de zijkant van de zonnetent, en klettert het regenwater niet net
náást het gangboord, maar ín het gangboord. Het spettert dan alle
kanten op, het liefst jouw kant, of over de handdoeken op de reling, of
door het raampje naar binnen. Natuurlijk proberen we dit te voorkomen door
de zonnetent regelmatig van onderen een paar rechtse directen te geven. We
worden dan elke keer meewarig aangekeken door onze Spaanse buren, die
verwoedde pogingen doen om regenwater op te vangen met hun zonnetent met
ingebouwde 'dak'goot. Het water uit de kraan, dat je hier kunt tanken, is
in Indonesië namelijk niet drinkbaar. Maar bij de marina kun je voor een
euro per stuk van die grote kantoorwatertanks van een liter of 20 kopen,
en bovendien hebben wij natuurlijk onze watermaker. Die gebruiken we hier
in de haven overigens niet in verband met olie (en een boel andere
viezigheid) in het water. Maar gezien de grote kans op afwezigheid van
wind tussen hier en Singapore zullen we wel veel moeten motoren, en dus is
er stroom zat voor de watermaker. Als onze buren me zo zouden horen praten
zouden ze waarschijnlijk weer huiveren, want dat zijn echte puristen. Ze
gebruiken 300 liter diesel per jaar (!), hebben dus wel een motor maar
gebruiken die nauwelijks. Die motor lekt overigens olie, dus daar moet wel
weer wat aan gebeuren, zei de buurman. De vorige keer dat daarnaar gekeken
is, is dat niet goed gebeurd. En dat was in Panama, 2 jaar geleden..... Need
I say more.......? [Chantal]
Benoa Harbour
Het wordt dus geen woensdag, en misschien ook geen donderdag. Gisteravond bleek mijn koorts onverwacht toch weer flink te zijn opgelopen, en vandaag hebben we allebei een terugslag. Wat een ironie hè. Zitten we vanaf Vanuatu (of misschien al wel eerder) te snakken naar een paar dagen achter elkaar relaxen en niets doen, lekker op de boot hangen. En we krijgen het nog ook!
[Chantal]
Benoa Harbour
Het moet niet gekker worden. Zij was er ook al toen de Blauwe Engel alleen op zondag piekbier had en de Zangeres zonder Naam nog over Mexico zong. Veel nieuws krijgen we niet en ik heb ook niet het gevoel dat we veel missen. Maar als ik dit soort dingen lees??? Wat heeft er gestaan in al die kranten die we niet gelezen hebben? Meer come-backs? Thatcher? McEnroe? Peper? Of misschien zelfs Jeen Nauta? Soms is het bijna beangstigend om buiten het wereldnieuws te staan.....
Let wel, 'bijna'.
De koorts lijkt bij ons beiden weg, maar echt jofel voelen we ons nog
niet. Het is een erg geniepige griep die nog flink lang na werkt.
Dus heel relaxed heb ik de afgelopen dagen en vandaag maar wat klein
onderhoud gedaan. Olie- en dieselfilters vervangen, verstaging naspannen,
van alles en nog wat smeren, speling in stuurwiel bijstellen,
stuurautomaatbedrading + aansluitingen vernieuwen die door de specialist
in Darwin verkracht waren, raampje kitten, etc. etc. En voor je het weet
is de dag voorbij, ben je een paar liter zweet kwijt en is het tijd voor
een borreltje. Er is eergisteren een Noorse Bavaria 43 Ocean
binnengelopen met Ola en Singe aan boord. Erg leuke mensen. Een paar
glaasjes met hen waren genoeg om ons volledig buiten westen te nokken. Enkel een
enorme huisbui die het water op ons kussen deed stromen kon daar
verandering in brengen.....
[JG]
Benoa Harbour
[Chantal]
Benoa Harbour
OK. De hoogste tijd. Morgen gaan we toch
eindelijk maar eens weg. We mikken op de Gili's, een paar eilandjes aan de
bovenkant van Lombok. Palmen, koraalrif en strand. Daar gaan we een mooie
ankerplaats opzoeken, eens kijken of we de dinghy nog kunnen opblazen en
eindelijk, eindelijk weer eens zwemmen!!! Daarna zien we wel verder; rechtstreeks naar Singapore of nog stoppen her en der. Over de Indonesische eilanden horen we nogal verschillende verhalen en ook het stuk Maleisië tussen Singapore en Phuket schijnt erg mooi te zijn. Keuze zat dus!!! Vandaag dus alle laatste dingen doen; boodschappen, boeken ruilen, wassen, zeewaardig maken, afscheid nemen, etc. etc.
Wanneer we de mail en website weer kunnen doen weten we niet, ook dat
hangt af van waar we heen gaan en wat de faciliteiten daar zijn....
[JG]
Vandaag hebben we een wereldtrip gemaakt van
wel dik 14 mijl!!! Gisteravond besloten we namelijk om onszelf niet gek te
maken. We zijn dus vandaag niet om half 6 op te staan om om 6 uur te
vertrekken, zodat we de Gili eilanden bij Lombok net bij daglicht zouden
kunnen redden. In plaats daarvan zijn we wat later opgestaan, nog even
heen en weer geweest naar de winkel om wat te kopen (onverrichter zake
weer teruggekeerd), SSB frequentie afgesproken met de Noren (die ons zo
snel mogelijk, namelijk als de monteur klaar is ...., achternakomen om
verder samen op te varen, afscheid genomen van Ronald en om half 12
vertrokken richting een van de 3 eilanden voor de deur van Bali. Waar we
niet eens de moeite namen om de bijboot op te blazen en het eiland te
verkennen. We zijn toch nog doodmoe. Verbrand ook overigens.Lang geleden dat we op een ankerplaats lagen. Vanuatu was de laatste plek.
O ja, de autopilot heeft weer kuren. Na de 180 bucks in Australië,
weet-ik-hoeveel mailtjes naar allerlei Raymarinebedrijven en eindeloze
pogingen van JG zijn we dus nog geen steek verder. Wordt vervolgd......
[Chantal]
Het is wat met die Gili's. We zien ze liggen op
een paar mijl afstand, maar we liggen er niet voor anker. Waar we wel voor
anker liggen is in een hoekje bij de NW kant van Lombok. Misschien morgen
naar de Gili's? We zijn het nou al zo lang van plan geweest, en elke keer
komt er wat tussen. Deze keer was het slecht weer.
Het begon zo mooi met een mooie blauwe lucht. Maar het was dan ook 6
uur 's ochtends. We konden Gunung Agung, de hoogste vulkaan van Bali, in
zijn volle glorie aanschouwen. Maar na een uur was de helft al in een
wolkendek verdwenen, en werd het erg heiig. OK, nog niets aan de hand. Pas
nadat we al een paar uur op weg waren (in casu aan het motoren, want er
stond geen wind), zagen we een donkergrijs, bijna antracietkleurig
wolkendek precies op de plek waar wij naartoe gingen. Met veel
onweersflitsen en het bijbehorende gerommel en gedonder. We hebben dus
maar eieren voor ons geld gekozen, en hebben niet geprobeerd om met dit
slechte zicht de riffen rond de Gili eilanden 'op de tast' te vinden, of
liever gezegd níet te vinden. In plaats daarvan hebben we in de stromende
regen, met 
zeiljassen aan, een plekje gevonden aan de andere kant van 'de
straat', vlak bij parelfarms, onder het toeziend oog van vissers die
doodstil tot aan hun borst in het water stonden te hengelen en een
enthousiast gebarende jongeman op het strand. De laatste kwam na een
uurtje langs met een van de vele druk beschilderde outriggers (compleet
met mastje, gaffel, zeiltje, vlaggen en nog wat toeters en bellen).
Mohammed, we hadden al van hem gehoord. Hij draaide in de kuip zijn riedel
af over wat er allemaal te zien is in Lombok, en wat er allemaal is
inbegrepen bij zijn tours. En tot slot kwam hij met een
documentenmap/-doos op de proppen. Geen tourinformatie, maar
parelkettingen van allerlei allooi. Ik vind het maar niks, zo veel parels
bij elkaar. Het wordt er zo nep van. Morgen komt Mohammed langs met losse
parels.
By the way, wel eens door Eddies achterna gezeten? Wij wel. In de straat
tussen Bali en Lombok zijn erg veel stromingen (die soms tot 8 knopen
sterk kunnen zijn!!) en strominkjes. Tegen elkaar en de golven in worden
dat eddies. Echt een hele vreemde gewaarwording, je ziet gewoon brekers
midden op het open water. Gedurende een uur of 2 achtervolgde een complete
lijn eddies ons, schuin van achteren. We zagen met lede ogen de witte
schuimende rand met overslaande golven steeds dichterbij komen, probeerden
er nog voor weg te lopen, maar er was geen ontsnappen aan. Toen ze ons
dreigden in te halen hebben we het stuurwiel omgegooid, en zijn er gewoon
bijna recht tegenin gaan sturen. Gedurende een halve minuut bokte de
Pinical over de eddies, doorploegde vervolgens een heel veld met drukke
woelwatergolfjes, en voer daarna totaal blak water in. Echt HEEL
vreemd.
We hebben zitten denken wanneer de laatste keer was dat wij ons aan ons
anker lagen. Dat is echt al een enorme tijd geleden!!!! Op 7 september
haalden we ons anker in, en dat was op Fiji!!!! Sinds die tijd hebben we
ofwel op zee gezeten, ofwel in een haven (Darwin en Bali), of aan een
mooringboei (Vanuatu en Lembongan). Lekker gevoel wel, aan onze eigen
dikke Bruce....
[Chantal]
Bangsal
De belastingdienst heeft me vandaag aan het
werk gezet. Een SMS-je van mijn vader triggerde ons om de mail op te
halen, en daar kwam het blijde bericht: een mail van mijn zus met de
boodschap dat de belastingdienst heeft vragen gesteld over onze aangifte.
Niet echt iets om ons zorgen over te maken, maar we willen die lui wel te
vriend houden, en dus moeten we met iets 
op de proppen komen. Alle
informatie ligt thuis. Handig. Zo goed en zo kwaad als het ging heb ik
zoveel mogelijk informatie bij elkaar gesprokkeld door in mijn geheugen te
graven, de mail na te kijken en aangiftebestanden te bekijken. Daar was ik
de hele dag zoet mee. Niet dat ik daardoor van andere activiteiten werd
afgehouden hoor, want - ik wil niet in herhalingen vallen - ik ben nog
steeds aan het kwakkelen. Tot veel meer dan een beetje hangen op de boot
was ik toch niet in staat, dus kon ik me maar beter gelijk van deze taak
kwijten. Natuurlijk heb ik niet alle informatie hier, maar gelukkig hebben
we ook nog onze grote rechterhand aan het thuisfront, Martijn.
Mohammed kwam niet opdagen met de parels, maar schreeuwde uiteindelijk
wel aan het einde van de dag vanaf het strand dat we naar hem toe moesten
komen. Toch maar niet.
[Chantal]
Gili Air
De
Ramadan is afgelopen, en dus is het tijd voor Idul Fitri. Onze gids op
Java zei over het dagelijkse vasten tijdens de ramadan: "But after
sunset we take revenge......!!!!!!" Met Idul Fitri, om het einde van
de ramadan te vieren, nemen ze helemáál dubbel en dwars wraak. Bijna alle
Indonesiërs zijn vrij (ook vanwege overheidswege, die de mensen verplicht
om hun jaarlijkse verlof op te nemen na de verplichte vrije dagen van Idul
Fitri), en eten zich te barsten aan alle maaltijden die van tevoren zijn
klaargemaakt. Bij voorkeur viert iedereen Idul Fitri met zijn familie. We
hebben gelezen dat vlak voor het einde van de ramadan de prijzen van het
openbaar vervoer verdrievoudigen. Om Idul Fitri te vieren met familie in
Jakarta, een stad met meer dan 9 miljoen inwoners, schijnt helemáál een
opgave te zijn.In elk geval zagen we vanochtend een heleboel lokale bootjes, die normaliter als toeristenferrybootjes tussen de Gili eilanden en Lombok pendelen, volgeladen met Indonesiërs. Toen we op de kant waren, en met het hele dorp keken naar
de
binnenkomst van het grote commerciële ferryschip dat van Bali komt, zagen
we dat ook dat schip vandaag helemaal afgeladen vol was, al zagen we er
wel veel Japanners van afkomen. Toen we nog in Bali lagen was er elke dag
maar een handjevol passagiers op dit schip.
Lombok doet ons een beetje aan Frans Polynesië denken. We vinden het heel anders dan Bali, al hebben we natuurlijk maar een piepklein stukje gezien van Lombok. Hier geen rijstvelden en hindu-offertjes, maar palmbomen, bananenbomen en moslims. Kort gezegd.
Mohammed had ons al snel gespot aan de kant. Het gaat waarschijnlijk
als een lopend vuurtje door het dorp, als de enige yachties in de baai
zich in het dorp vertonen. Net als op Bali, waar in het binnenland alle
hoofden omdraaien als er een stel blanken voorbij komt, zijn de Indonesiërs
hier razend nieuwsgierig. "Hullo meester!" en "Where are
you going?" We kunnen 
het
aantal keren dat ze vroegen waar we heen gingen niet op onze handen
tellen.
Mohammed wilde zijn losse parels toch graag aan ons tonen (lees verkopen).
Hij had er 4. Geen van alle waren ze om aan te zien, en dus waren we niet
zo geïnteresseerd. De prijs halveerde onmiddellijk.
"No, we don't like them."
"You bargain."
"But we really don't like them."
"I make you a good price, very cheap!" "Cheap cheap!"
Het lijken net vogels.
"We don't want them!"
"But we can trade", op mijn zilveren kettinkje doelend, waarvan
ik niet eens zeker weet of het wel zilver is.
"Yes, but I like my neckless, and I don't like the pearls."
Waarna hij aan JG's poloshirt begon te plukken, dat een ontzettend nep
Polo-poloshirt is dat we voor € 2,50 bij de Makro hebben gekocht. "You
have more shirts like this?"
"Yes, this one." De polo die ik aan had.
Na
de polo's vroeg hij of JG misschien zwembroeken had, surfshorts of
whatever. Maar wel van O'Neill, Quicksilver of een ander merk, want hij
was zwemkampioen van de school. Eergisteren had hij ons verteld dat hij
kampioen kickboxen is, blauwe band. We meldden dat de broek die JG aan
had, en waar Mohammed aan zat te plukken, van de supermarkt kwam (niet
gelogen). Hij verloor zijn interesse.
"You make me a present." Waarna weer een hele waterval volgde
van verzonnen redenen. Hij moest zijn baas betalen omdat hij de parels
niet had verkocht, hij moest vervoer hebben naar zijn dorp voor Idul Fitri,
weet ik wat hij allemaal bedacht.
Het is werkelijk niet te geloven. En het is niet de eerste keer dat we
merken dat de leugens wel erg gemakkelijk over de lippen van de Indonesiërs
komen. We mogen ze natuurlijk niet over een kam scheren, maar pas op je
tellen hier!
O ja, Mohammed, die rondloopt in merkkleding en bang is dat zijn zorgvuldig gecoiffeerde coupe met gel nat wordt van de regen en op een hagelnieuwe glimmende Yamaha motor rond rijdt en naar de universiteit van Bali wil, vertelde dat hij een Foster Parent heeft. Een Engelsman die in Darwin woont.
's Middags vertrokken we dan toch EINDELIJK naar de Gili eilanden. Na
een wereldtrip (die maken we veel de laatste tijd) van 2,5 mijl zochten we
de doorgang van het rif ten zuiden van Gili Aer, en plonsden ons anker in
het water. Rust......
[Chantal]
Later op de dag kwam er onmiddellijk iemand vrolijk roepend aanlopen
toen we onze dinghy op het strand trokken. Het bleek Herr(y) te zijn; onze
poetser uit Bali. Hartstikke leuk, maar ik baalde later wel van mezelf
omdat ik (op dat moment) onbewust erg afstandelijk was. Het feit dat
vrijwel iedereen die je aanspreekt iets van je wil, en daar ook makkelijk
alles voor bij elkaar liegt, maakt dat je afstompt en wantrouwig wordt.
Ook naar diegenen die gewoon aardig en/of nieuwsgierig zijn. En dat zijn
er natuurlijk ook veel.... Ik hoop dat we Herr(y) nog tegen komen.
Neemt niet weg dat Gili Air een heel klein en plat eilandje is, vol met
kleine huisjes en hutjes voor zowel locals als toeristen. Auto's zijn er
niet; het enige transport is paard (nou ja, meer een pony) en wagen. En
die laten ze, ondanks de vochtige hitte, nog flink hard draven. Morgen
weg? Als Chantal beter is wel. We hebben er zo langzamerhand wel zin in...
[JG]
een toerist te bekennen, laat staan
locals. Ja, de enige locals die we bij restaurantjes zagen waren ofwel
mensen die er werkten (of liever gezegd uit hun neus zaten te eten), of
een slapende of suffende local die zich had geïnstalleerd op, tegen en
tussen de kussens die in elk hutje liggen. Dat is trouwens iets, dat we
nog niet eerder hebben gezien, die hutjes. Overal, bij elk restaurantje of
andere gelegenheid staan open bamboe hutjes. Tussen 4 bamboepalen is een
verhoogd plateautje (waarschijnlijk om geen last te hebben van mieren,
krabbetjes en andere beesten; het helt echter niet zo veel) met een dakje
erboven. Op het plateautje liggen een aantal kussens (als ik bedenk hoe
vies die kussens wel niet moeten zijn met al die mensen die er tegenaan
gaan zitten met hun blote zweterige bast krijg ik al rillingen) en staat
een bamboe tafeltje van 20 cm hoog.Uiteindelijk belandden wij bij een van de restaurantjes ook in zo'n hutje, en bestelden beiden een pizza. Die moesten achtereenvolgend worden gebakken in de oven, kennelijk was het een één-pizza-oven. Af en toe wapperden we de rode mieren weg met de menukaart, sloegen muggen van onze huid, en probeerden een hardnekkige poes weg te jagen. Die kennelijk van de kok was, want die kwam hem tot twee keer toe van onder ons tafeltje vandaan halen.
Het heeft wel wat, die kneuterigheid. Het is wel charmant, evenals de paard-en-wagenritjes (er zijn geen auto's op Gili Air), die de eigenaars proberen aan je te verkopen. Zo groot is het eilandje echter niet. Wij doen alles met de benenwagen.
Toen we een paar dagen geleden 's avonds buiten zaten in de baai bij
Lombok, zagen we allemaal felle lichten op zee. Eerst dachten we dat dat
lampen bij Gili Air waren, maar dat kon niet, want dan zou het eiland een
stuk zijn opgeschoven. We trokken de conclusie dat het vissersbootjes
moesten zijn. Het leek net een ketting met fonkelende lampen.
Elke avond zien we ze, tientallen felle lampen op zee. De bootjes blijven
allemaal op niet al te grote afstand van elkaar, maar lijken een soort
keten te vormen. En elke nacht op een andere plek. Vreemd.
We hadden besloten om toch maar vandaag te vertrekken, ondanks die
!@#$%!-griep die maar niet op wil houden bij mij. Er stond een frisse
bries op de ankerplaats. Dat is een zeilersterm, die echter niet betekent
dat de bries fris is. Het is nog steeds bijzonder warm en benauwd. Maar we
waren wel blij met een windje. We wilden nog even een weerbestandje
ophalen bij een van de internetgelegenheden die hier op het eilandje zijn,
maar vonden pas een open gelegenheid na een zoektocht van een dik half
uur. In dit seizoen moeten de eilandbewoners het hebben van de
dagjestoeristen, en wij waren die voor: alles was nog dicht. Na ons terug
te hebben gespoed naar de boot in de hoop nog net de Avanti op de SSB te
pakken te krijgen (de Noorse boot, met Ola en Singgi, is gisteren
verrokken uit Bali, en we zouden mooi met ze op kunnen varen), maar we
waren net te laat. Morgen weer een kans.
Daarna lichtten we ons anker, voeren de baai uit langs de riffen, en
zetten zeilend koers richting Java Zee. Helaas bleef de wind niet de rest
van de dag, maar we zien het maar positief: we hebben toch weer een paar
uurtjes kunnen zeilen in dot windloze tijdperk!!
[Chantal]
tijd tot
tijd buitjes gehad. Maar onweren deed het!!!!! Het leek wel of er een
kapotte tl-lamp aan de hemel hing! Overal om ons heen, en gelukkig niet al
te dicht bij, weerlichtte het aan een stuk door. We hebben gelezen dat het
in Singapore het vaakst onweert, en vragen ons af hoe het daar dan wel
niet moet zijn. Meer dan dit kan bijna niet. Onze oven doet nog steeds
trouw dienst als kooi van Faraday. Elke keer wanneer het dichtbij onweert,
leggen we de reserve GPS, handmarifoon en Iridium in de oven. En we
proberen onze laptop veilig te stellen door de SSB antennekabel en de GPS
antennekabel eruit te halen. Soms hangen we startkabels vanaf de stagen in
het water, maar waarschijnlijk is dat van weinig nut als de bliksem echt
in je boot slaat. We zorgen dat we binnen zijn, en niet buiten, en al
helemaal geen contact maken met het aluminium of het RVS van de boot.
We hebben bijna de hele nacht gemotord. Alleen tijdens mijn wacht kon
ik de motor een uur of anderhalf uitzetten. Onze motorruimte is slecht geïsoleerd,
en het hoofdeinde van ons bed is ongeveer een kleine meter verwijderd van
de motorruimte. Het is vreemd, maar ondanks het feit dat het lijkt alsof
er iemand met een drilboor vlak bij je hoofd aan het werk is, slaap ik
vaak beter wanneer de motor aan is, dan wanneer we aan het zeilen zijn. Ik
kan geen andere reden bedenken voor dit vreemde fenomeen dan dat kennelijk
alle randgeluiden niet meer hoorbaar zijn. Als we zeilen slaap je toch
lichter, je wordt wakker van een klapperend zeil, een blok dat
geluid maakt, het kabaal van een lier waaraan wordt gedraaid (ook vlak
boven je hoofd als je in bed ligt), een schoot die om de lier kraakt door
een windvlaag, een vreemde beweging van het schip. Eigenlijk alles dat
afwijkt.
[Chantal]
Eergisteren hebben we bijna alle groente overboord moeten gooien. Het begon al te rotten. Tja, wat wil je met dit klimaat? En dus hadden we 1.000 mijl voor de boeg met bijna geen verse groente in huis. Maar daar word je creatief van, en het is nog wonderbaarlijk wat voor heerlijkheden ik allemaal kan verzinnen met wat we nog wel hebben. Op de receptenpagina staat een tweetal nieuwe recepten in de categorie "simpel".
Zo nu en dan zien we wat kleine vissersbootjes in de verte, zowel
overdag als 's nachts. Het zijn houten bootjes, en die zijn op de radar
niet of nauwelijks zichtbaar. Pas binnen een straal van driekwart mijl kun
je ze zien, maar dan moet je het eigenlijk wel weten. 's Nachts zien we ze
dus alleen buiten, een lichtje in de verte. Als ze geen licht hebben, zien
we ze dus ook niet. Maar met het sterke Pinicalsysteem van onze boot (zie
button Het Schip) zijn we niet bang om zo'n bootje te raken, ze zullen
hooguit een beetje schade veroorzaken.
Een andere zaak zijn de piratenverhalen die je overal hoort. Iedere
cruiser heeft er zijn mond van vol. Als je echter de piratenberichten
leest van het ICC, de instantie die dit soort dingen bij houdt en waarover
ze rapporteert, is de conclusie dat de piraterij eigenlijk alleen op de
grote schepen van toepassing is. Het gaat ze meestal om de vracht, en soms
ook de brandstof. We hebben verhalen gehoord
over hele schepen die verdwijnen.
De vracht krijgt een totaal andere bestemming, en het schip schijnt vaak
naar China te gaan, waar ze wordt overgespoten en een ander uiterlijk
krijgt.
De zeevaartschool in Vlissingen heeft een nieuwe cursus op het gebied van
piraterij, en heeft kennelijk de landelijke pers weten te interesseren
voor het onderwerp piraterij. Vandaar al die krantenartikelen van de
laatste tijd. De grote schepen nemen voorzorgsmaatregelen om te voorkomen
dat de piraten (vaak aan de achterkant van het schip) aan boord kunnen
klauteren. Alle lampen aan (is voor ons vervelend, want je ziet de
navigatieverlichting dan niet of nauwelijks), brandblussers 
een en naast
de boot gericht, soms een compleet hekwerk aan de achterkant, en op de ICC
website lees ik over apparatuur waarbij er stroom op de romp wordt gezet,
en apparaatjes om het schip te kunnen traceren. Schepen die recht op de
vermeende piraat afvaren, het is een jacht, zijnde de vermeende piraat
gebeurd. Overigens hebben we tot nu toe nog geen schepen gezien die al die
toeters en bellen aan hadden.
In de pilot van dit gebied wordt ook uitgebreid op piraterij ingegaan, en
ook daarin wordt het erg genuanceerd (ze hebben het wel over een andere
soort piraterij, namelijk al die cruisers die illegale kopieën gebruiken
van kaarten en pilots, in het bijzonder de pilot die door hen is
geschreven). Op de website van Bali Marina staat dat hen geen enkel geval
van piraterij bekend is.
Tja, en wat is piraterij? We hoorden van de crew van een grote tweemaster
in Bali, die een weekje met de eigenaar op pad was geweest om en nabij
Bali en Lombok, dat ze mannen aan boord hadden gehad waarvan er minimaal
één een pistool had. Ze hadden t-shirts aan met Polisi erop, maar uit
niets bleek dat ze werkelijk van de politie waren: geen badge, geen
politiebootje, gewoon een vissersbootje. Uiteindelijk hebben ze de lui
weer van boord gekregen met twee sloffen sigaretten en wat frisdrank.
Volgens hen doen zulke dingen zich alleen voor in de
niet-toeristengebieden. Maar nog een paar van die verhalen, andere mensen
die het weer doorvertellen, en het halve broodje aap is geboren. En
is dit piraterij?
Toch voel je je door al die verhalen niet echt lekker op je gemak. In de
baai bij Lombok hadden we dat. Mohammed probeerde ons een tour te
verkopen, maar we voelden er weinig voor om onze boot, het enige jacht in
de baai, daar de hele dag alleen te laten en aan de goden over te leveren.
Waarschijnlijk is het onterecht, maar dat neemt niet weg dat we dat gevoel
hebben. JG schreef een paar dagen geleden ook al zoiets toen we bij Gili
Air lagen. Het maakt je terughoudend, niet alleen ten opzichte van de
mensen, maar ook om ergens bij een van de eilandjes onderweg naar
Singapore te stoppen. Het is wat anders als je met een aantal cruisers
bent en samen in een baaitje of bij een eilandje ligt, want je kunt dan
een oogje in het zeil (ha ha) houden. Maar zoals gezegd zitten wij heel
erg in de achterhoede van de cruisers, en zijn we dus vaak in ons
uppie.
De een adviseert je om zonder licht te varen zodat de piraten je niet
kunnen vinden. De ander adviseert je om met licht te varen (en niet van
koers af te wijken), zodat de kleine vissersbootjes jou kunnen zien en
ontwijken.
Enniewee, we hebben het dus over piraterij. Ondanks dat wij een en
ander proberen te relativeren, kregen we het vanmiddag toch wel
even erg benauwd. We hadden al een tijdje een paar vissersbootjes in de verte
gezien. En zij ons kennelijk ook, want ze kwamen steeds dichterbij. Niet 1
bootje, maar 3 bootjes, waarvan er 2 wel heel erg dichtbij kwamen. In
totaal 3 mensen erop. We hebben de
motor toch maar gestart, de computer verborgen, de handheld apparaten
inclusief Iridium in
de oven gelegd, en waren alert op hun acties. Op een gegeven moment begon
een van de vissers te roepen, en met een jerrycan te zwaaien. Diesel of
benzine wilden ze dus hebben. Wij voeren stug door, en reageerden
niet. Ze voeren naar elkaar toe, en we hielden in de gaten of ze met
elkaar spraken. Dat leek niet zo te zijn. En ze kwamen ook niet terug.
Toch besloten we de komende 2 uur, inmiddels begon het donker te worden,
maar zonder licht te varen.
Nog een voorbeeld. Vanochtend probeerden we zoals gewoonlijk de Avanti
te bereiken via de SSB. Dat lukte niet, maar wel een ander jacht dat
vanuit Bali was vertrokken richting Singapore. Na even met hen te hebben
gekeuveld, probeerden we nog een keer de Avanti op te roepen. Helaas geen
reactie van de Avanti, maar we kregen wel antwoord van een ander, een Indonesiër
die beweerde in Oost Kalimantan te zitten, en werkzaam in de bosbouw (of
liever gezegd bosROOFbouw) te zijn. Hij vroeg onze positie, en we hebben
voorzichtigheidshalve toch maar een foutieve positie opgegeven.
Waarschijnlijk is het gewoon een zendamateur, en is er niets aan de hand,
maar je wordt toch wantrouwig van al die verhalen.
[Chantal]
Gisteren noemde ik de bosbouw in Indonesië
bosROOFbouw. De problemen op Sumatra die de laatste tijd in het nieuws zijn geweest, zijn voor een groot deel te wijten aan de houtkap. Flinke stormen en regen zijn op zich nog tot daar aan toe, maar vanwege de houtkap wordt de grond niet meer vastgehouden door de wortels, en ontstaan er gigantische modderstromen.
De houtkap doet zich niet alleen in Indonesië voor, maar ook in andere landen in Azië, zoals Maleisië. Een van de oudste en meest bijzondere regenwouden ter wereld, in Borneo (deels Indonesië, deels Maleis) wordt steeds verder gekapt, en om het te vinden moet je steeds verder het binnenland in. Op het schiereiland Maleisië is 70% van het regenwoud gekapt. Wij westerlingen veroordelen dit natuurlijk vanuit de grond van ons hart. Maar ondertussen willen we wel allemaal een teakhouten tuinset. Hoezo hypocriet?
Maar hoe gaat het met ons? We konden vandaag zeilen!!! Al sinds
gisteravond, en het ging wel niet zo hard, maar we waren allang blij met
deze wind. Halverwege de middag nam de wind ineens af, en kwamen we in een
werkelijk enorme bui terecht met een doorsnede van minstens 10 mijl. Het
water kwam letterlijk met bakken uit de hemel. Totaal andere koek dan de
regenbuien die we tot nu toe onderweg hebben gehad. Die waren slechts
kinderspel. Dit móet gewoon de bekende moessonregen zijn. Door de grote
felle regendruppels werd het water bijna platgeslagen. Dat was overigens
prettig, want vlak voor de bui was het water ineens erg knobbelig en zeer
oncomfortabel geworden. Dat is vast een gevolg van het feit dat de Java
Zee zo ondiep is, minder dan 100 meter, vaak zelfs minder dan 50
meter.
Na een paar uur waren we uit de bui, maar helaas bleef de wind uit.
Noppes. En dus maar weer het herrieding aan.
[Chantal]